پیامدهای کناره گیری احتمالی قدیروف برای قفقاز شمالی و روسیه

خبرگزاری تسنیم، «رمضان قدیروف» رهبر جمهوری چچن در فدراسیون روسیه، در تاریخ 5 مه بار دیگر از ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه، درخواست کرد تا به او اجازه کناره گیری از سمت خود را بدهد.

این چهارمین بار یا بیشتر است که قدیروف چنین درخواستی را مطرح می کند. او که از سال 2007 و عملاً پس از مرگ پدرش احمد قدیروف در سال 2004، قدرت مطلق در چچن بوده، این بار ابراز امیدواری کرده که درخواستش پذیرفته شده و فرد دیگری با «ابتکارات و دیدگاه های خود» جایگزین او شود.

واکنش اولیه پوتین و گمانه زنی ها در مسکو

هرچند تصمیم نهایی در این خصوص با پوتین است و او هنوز به طور علنی پاسخی به این درخواست نداده، اما در دیدار 7 مه با قدیروف، پیش از تعطیلات 9 مه (روز پیروزی)، با آن مخالفت کرد.

این واکنش برای ناظران در مسکو چندان تعجب آور نبود، زیرا بسیاری معتقدند قدیروف با این درخواست های مکرر، بیشتر به دنبال کسب تأیید مجدد از سوی پوتین و تحکیم موقعیت خود است. او طولانی ترین دوره زمامداری را در میان رهبران واحدهای فدرال روسیه داشته است.

وخامت حال قدیروف؛ آیا این بار درخواست جدی است؟

اما آنچه این بار به درخواست قدیروف ابعاد جدی تری بخشیده، گزارش های متعدد و نگران کننده درباره وخامت شدید حال او و بستری شدن های مکرر به دلیل «نکروز پانکراس» است؛ بیماری ای که در روسیه آمار مرگ ومیر یک ساله بالایی (حدود 79 درصد) دارد.

این عوامل باعث شده تا بسیاری بر این باور باشند که این بار ممکن است درخواست قدیروف برای کناره گیری واقعی تر از دفعات قبل باشد و پوتین در نهایت مجبور به پذیرش و انتخاب جانشین برای او شود.

سناریوهای جانشینی و چالش های پیش رو

تحلیلگران روس از هم اکنون در حال بررسی گزینه های احتمالی جانشینی قدیروف هستند. از جمله نام هایی که بیشتر مطرح می شود، آپتی آلااودینوف، ژنرال 39 ساله و معاون کنونی اداره اصلی امور نظامی-سیاسی در نیروهای مسلح روسیه و همچنین پسران خود قدیروف (با توجه به روی کار آمدن خود او از طریق پیوندهای خانوادگی) هستند.

خود قدیروف نیز با انتصاب فرزندان و وفاداران نزدیکش در مناصب کلیدی در گروزنی، به این گمانه زنی ها دامن زده است.

با این حال، هر فردی که به جای قدیروف منصوب شود، برای ایجاد یک پایگاه قدرت مستقل، با چالش های جدی روبرو خواهد بود. این امر مستلزم زمان و احتمالاً دخالت نیروهای نظامی روسیه برای حفظ ثبات در دوره گذار خواهد بود.

در این دوره، انتظار می رود گروه های مختلفی تلاش کنند از وضعیت عدم قطعیت به نفع خود بهره برداری کنند: از جمله وفاداران به قدیروف که از دایره قدرت کنار گذاشته شده اند، مخالفان سیاسی چچنی مستقر در کوهستان ها و خارج از کشور (که از حمایت اوکراین نیز برخوردارند) و همچنین گروه های اسلام گرایی که قدیروف در دوران حکومت خود از آنها حمایت کرده است.

قدیروف خود سال ها زمان صرف کرد تا قدرت تقریباً نامحدود کنونی را به دست آورد و هر جانشینی نیز احتمالاً به همین میزان زمان نیاز خواهد داشت.

پیامدهای منطقه ای؛ از درگیری داخلی تا سرایت به قفقاز شمالی

سناریوی کناره گیری قدیروف و بروز جنگ قدرت در چچن، می تواند این جمهوری را برای مدتی طولانی درگیر یک مناقشه داخلی خشونت بار کند، به ویژه میان مخالفان سکولار و گروه های اسلام گرای مورد حمایت قدیروف. اما مهم تر از آن، بی ثباتی در چچن می تواند به سرعت به جمهوری های همسایه در قفقاز شمالی سرایت کند.

قدیروف در گذشته نه تنها در تصرف بخشی از خاک اینگوشتیا نقش داشته، بلکه ادعاهایی را نیز در مورد سرزمین های چچنی در داخل داغستان مطرح کرده است. هرگونه تغییر قدرت در گروزنی می تواند این اختلافات ارضی خاموش را دوباره شعله ور سازد و حتی به درگیری های خشونت آمیز منجر شود که مسکو را ناگزیر از مداخله نظامی و در نتیجه، گسترش بیشتر مناقشه خواهد کرد.

چچن، آینه آینده روسیه؟

کرملین نمی تواند از پیامدهای فوری انتقال قدرت در چچن اجتناب کند. این تحولات در زمانی رخ می دهد که گمانه زنی ها درباره آینده سیاسی خود پوتین و چگونگی انتقال قدرت پس از او (به صورت مسالمت آمیز یا خشونت بار) در روسیه نیز رو به افزایش است.

بسیاری از ناظران، آنچه ممکن است پس از کناره گیری قدیروف در چچن رخ دهد را به عنوان نمونه یا نشانه ای از چگونگی تحولات احتمالی در سطح کل فدراسیون روسیه در آینده تلقی خواهند کرد.

گزینه غیرمنتظره: انتصاب یک روس تبار؟

در این میان، یک «کارت غیرمنتظره» نیز وجود دارد که تاکنون کمتر به آن پرداخته شده است: انتصاب احتمالی یک فرد روس تبار به جای یک چچنی به عنوان رهبر جدید چچن.

چنین اقدامی می تواند معادلات را به کلی بر هم زده و اوضاع را از کنترل مسکو و گروزنی خارج کند.

برخی از مخالفان چچنی مانند موسی لومایف (فعال حقوق بشر) معتقدند که با توجه به عملکرد فاجعه بار قدیروف، تنها امید چچنی ها برای آینده بهتر، انتصاب یک روس تبار است تا مردم را از سرکوب های او نجات داده و جنایات دوران او را به خودش نسبت دهد.

با این حال، چنین انتصابی بدون شک موجب وحشت و واکنش شدید در سایر جمهوری های غیرروس فدراسیون روسیه خواهد شد که نگران تکرار سرنوشتی مشابه برای خود خواهند بود و این امر می تواند مشکل بسیار بزرگتری را برای کرملین ایجاد کند.

نتیجه گیری: آینده نامشخص

با توجه به اینکه هنوز هیچ تصمیم قطعی در مسکو در مورد درخواست استعفای قدیروف اتخاذ نشده، تمامی این سناریوها محتمل به نظر می رسند.

هرچه بیشتر از بیماری قدیروف و عدم امکان بهبودی سریع او شواهد منتشر می شود و او بیشتر از بازنشستگی و ترفیع نزدیکانش سخن می گوید، احتمال اینکه پوتین، هرچند با اکراه، مجبور به پذیرش کناره گیری او و انتخاب جانشین شود، افزایش می یابد. آینده چچن و قفقاز شمالی در هاله ای از ابهام قرار دارد.

انتهای پیام/